Dementievriendelijk door de ogen van Gerrie van der Rijt

Door Eline van der Meer

Inmiddels zijn ze al 43 jaar getrouwd, Gerrie en Jan van der Rijt. Ze deden alles samen en bespraken alles. Zo ook het leven met dementie. Vijf jaar geleden werd bij Jan de ziekte van Alzheimer gediagnostiseerd. Openheid over het leven met dementie vinden ze ontzettend belangrijk. Gerrie: “Ervaringsverhalen delen helpt!” 

“Dat hoort erbij”

Terugkijkend op de veranderingen die ontstonden door dementie vertelt Gerrie dat ze niet direct aan dementie dachten . “Je denkt al snel ‘dat hoort bij het ouder worden’. Achteraf zie je dat er dingen niet helemaal klopten.” Jan was al een tijdje met pensioen en hielp zo nu en dan bij het autobedrijf van haar dochter. “Op een gegeven moment nam hij verkeerde onderdelen mee en wist hij de weg niet meer te vinden. Daarnaast veroorzaakte hij een ongeluk met de auto, en herinnerde hij zich dat niet. Toen gingen de alarmbellen af. Vervolgens zijn we naar de huisarts gedaan.” Na diverse onderzoeken in het ziekenhuis bleek dat sprake was van gevorderde dementie.

Meedoen is meetellen

Samen vonden Gerrie en Jan manieren om de dingen die ze altijd al deden te kunnen blijven doen. Jan tenniste graag. Gerrie: “Dat heeft hij na de diagnose nog anderhalf jaar gedaan. Bij de tennisvereniging werd hij 100% geaccepteerd. Het is heel prettig als een vereniging er zo instaat.” Ook familie en vrienden hielpen. Zo kwam Jan steeds later thuis dan normaal omdat hij de weg niet meer wist. Hij is toen samen met zijn broer gaan tennissen, die hem na afloop thuisbracht. Daarna met de schoonvader van Gerries dochter op een eigen veld. Zo werd de situatie steeds opnieuw bekeken.

Zoveel mogelijk zélf blijven doen

”Als mantelzorger leer je gaandeweg om te gaan met veranderingen die dementie met zich meebrengt", vertelt Gerrie. “We zochten naar manieren zodat Jan zoveel mogelijk zelf kon doen. Ook omdat het stapje voor stapje minder ging.” Toen het aankleden moeizamer ging legde Gerrie nummers naast zijn kledingstukken. Zo wist Jan precies in welke volgorde hij welke kleding aan moest trekken. “Ook hielp het om veel voor te doen”, vertelt Gerrie. Douchen, de afwas. “Ik nam niks over en álles ging in overleg. Hij deed de afwas. Maar op een gegeven moment gebruikte hij melkpoeder in plaats van afwasmiddel, en wist hij later niet meer waar alles moest staan.” Zoals altijd bedachten ze samen een oplossing; het klaarzetten van het afwasmiddel, of de afwas samen doen. “Zo probeer je het zo lang mogelijk vol te houden."

Houvast

Gerrie doet inmiddels al 53(!) jaar vrijwilligerswerk. “Ik doe dat graag. De hele familie doet vrijwilligerswerk, zelfs onze kleinkinderen zijn actief. De huisarts heeft zelfs gezegd: ‘het vrijwilligerswerk houdt jou op de been.’” Het geeft structuur en je behoudt sociale contacten. “Ik voel me daar heel welkom en begrepen.” Ook haalt Gerrie veel kracht uit het geloof. “Ik vraag dan om dit zo lang mogelijk te kunnen dragen als mantelzorger en dat we zo lang mogelijk samen kunnen blijven. Ik voel me daardoor ontzettend gesterkt. Het helpt me ook naar de mooie momenten terug te kijken. Bepaalde dingen bieden je toch een houvast.”

Dementievriendelijk

Gerrie en Jan zijn altijd heel open over dementie geweest. Gerrie: “We gaven regelmatig presentaties in Alzheimercafés, bij de gemeente en zelfs bij de provincie.” Over dementie en hoe het is om met dementie te leven. Hoe kan je de samenleving dementievriendelijker maken? Gerrie: “Betrek er echt een ervaringsdeskundige bij. Het heeft weinig zin om alleen te praten vanuit kennis. Deskundigen praten niet snel over privéomstandigheden, maar juist de impact op de persoonlijke leefwereld geeft inzicht in wat mensen nodig hebben. Praat dus niet over mensen, maar mét ze!” Ook een plek waar mensen met dementie, mantelzorgers en andere naasten ervaringen kunnen uitwisselen vindt Gerrie belangrijk. “En geef ook medewerkers in supermarkten en winkels inzicht in dementie en hoe te reageren. Dat maakt echt verschil!” Daarnaast adviseert ze om als persoon met dementie en mantelzorger zelf open te zijn. Meer kennis over dementie kan bijdragen aan beter begrip van de omgeving. In de gemeente Uden, waar Gerrie woont, wordt daaraan gewerkt door het dementievriendelijke netwerk.

Op advies van de huisarts is de man van Gerrie net voor het interview opgenomen in een crisisbed. Deze plaatsen zijn bedoeld voor mensen met een acute zorgbehoefte. Er komt een moment dat je naaste zoveel zorg nodig heeft dat opname de beste oplossing is. Opname is een ingrijpende gebeurtenis, voor iedereen. De situatie is vooral de afgelopen maanden achteruitgegaan en de dementie is vergevorderd. Gerrie geeft aan: “Het is moeilijk. Toch lijkt het ook alsof het voor hem een opluchting was. Hij weet dat hij daar is om mij rust te gunnen. Hij heeft ook altijd gezegd, als het moment daar is dan ga ik naar het verzorgingstehuis. We hebben het altijd samen besproken.”